Μονή Παναγίας Κοσμοσώτειρας
Το 1152 ο Ισαάκιος Κομνηνός, γιος του Αλέξιου Α΄, ίδρυσε τη μονή της Θεομήτορος Κοσμοσώτειρας σε μία περιοχή ακατοίκητη και κατάφυτη με την ονομασία Bήρος , που στα σλαβικά σημαίνει έλος. Η μονή υπαγόταν στη μητρόπολη Τραϊανουπόλεως. To ετoς 1183-84 ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός επισκέφθηκε τη μονή που είχε ιδρυθεί από τον πατέρα του στη Bήρα, όπου βρισκόταν και ο τάφος του, και τον Απρίλιο του 1195 τυφλώθηκε εκεί ο Ισαάκιος B.
Ανήκει στον τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο (17, 6μ. Χ 20μ.) και απηχεί την τέχνη και την κουλτούρα της Κων/λης του 12 ου αι. Στο ναό υπάρχουν αξιοπρόσεχτοι μαρμάρινοι κίονες με κιονόκρανα λεβητοειδούς και πυραμιδοειδούς τύπου, θραύσματα από το επιστύλιο του εικονοστασίου, τοιχογραφίες, μια αποθήκη με αμφορείς και επιτύμβια πλάκα με επιγραφή που προφανώς ανήκει στον τάφο του ιδρυτή (η τοποθέτηση του τάφου στα BΔ του ναού δεν είναι βέβαιη). Η χρονολόγηση του οικοδομήματος και του ζωγραφικού διακόσμου προσδιορίζεται στο τρίτο τέταρτο του 12ουαι.. Ο ναός ανεγέρθει πάνω από ένα παλιότερο παλαιοχριστιανικό κτήριο. Το συμπέρασμα αυτό βασίζεται σε λεπτομέρειες ευρημάτων και σε ένα κομμάτι μαρμάρινου παλαιοχριστιανικού πεσσίσκου τέμπλου, που είναι εντοιχισμένο στη BΔ γωνία της εκκλησίας. Οι κεραίες του σταυρού δεν καταλήγουν σε αετώματα, όπως στην κυρίως Ελλάδα, αλλά σε καμπύλα γείσα με διαδοχικές ομόκεντρες εμβαθύνσεις, που προσδίδουν στο κτήριο πλαστικότητα. Ο μοναστηριακός ναός έχει έναν εξάπλευρο περίβολο τείχους.
