Σύγκριση δυνάμεων Ελλάδος-Τουρκίας στην μάχη του Σαγγαρίου

Οι πολεμικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή του Σαγγάριου διεξήχθησαν από 1η Αυγούστου μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου 1921.Η κύρια μάχη ξεκίνησε στις 10 Αυγούστου. Οι αντίπαλοι παρατάχθηκαν με τις εξής δυνάμεις:

Ελληνικός στρατός: Εννέα μεραρχίες πεζικού (10-12.000 άνδρες η καθεμιά),μια ταξιαρχία ιππικού (1000 άνδρες),ένα επιπλέον σύνταγμα πεζικού ,ένα σύνταγμα βαρέως πυροβολικού, δύο μοίρες πυροβολικού Σκόντα και τρεις μοίρες αεροπλάνων. Συνολικά 120.000 άνδρες με 296 πυροβόλα, 2084 οπλοπολυβόλα και 18 αεροπλάνα. Από αυτούς οι μάχιμοι ήταν 77.060 άνδρες (1860 αξιωματικοί και 75.200 οπλίτες, που στελέχωναν 84 τάγματα πεζικού και τις ίλες ιππικού).

Τουρκικός στρατός: 16 ελαφρές μεραρχίες πεζικού (5000 ανδρών η καθεμιά) 4 μεραρχίες ιππικού (1.000 ανδρών η καθεμιά), 3 ανεξάρτητα συντάγματα πεζικού, μια επιπλέον ταξιαρχία ιππικού. Συνολικά 95-105.000 άνδρες με 167 κανόνια, 515 πολυβόλα, 235 οπλοπολυβόλα και αρκετά αεροπλάνα. Η συνολική δύναμη των Τούρκων ήταν ακόμη μεγαλύτερη γιατί μαζί με τον τουρκικό στρατό συνέπρατταν πολλοί άτακτοι και είχαν και την ευχέρεια να κάνουν και συνεχόμενες επιστρατεύσεις.

Συγκρίνοντας τις δυνάμεις παρατηρούμε μικρή ελληνική υπεροχή η οποία όμως είναι πλασματική γιατί οι τουρκικές ταξιαρχίες είχαν λιγότερες βοηθητικές υπηρεσίες. Έτσι στην πραγματικότητα τα πράγματα ήταν χειρότερα για τους έλληνες γιατί έκαναν επίθεση εναντίον οχυρωμένου αντιπάλου έχοντας σχεδόν τις ίδιες δυνάμεις (72.000 μάχιμοι τούρκοι εναντίον 77.060 ελλήνων).Για να έχει επιτυχία μια τέτοια επιχείρηση για την εποχή εκείνη έπρεπε η σχέση επιτιθέμενου-αμυνόμενου να είναι 3 προς 1. Επιπλέον οι τούρκοι υπερτερούσαν σε ιππικό – 6.000 έναντι 1380- ένα όπλο που είχε καθοριστική σημασία λόγο των εδαφολογικών συνθηκών της περιοχής. Στον εξοπλισμό οι Έλληνες υπερτερούσαν σε αριθμό πυροβόλων αλλά υστερούσαν σε ποιότητα. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι οι τούρκοι υστερούσαν σε πολυβόλα και οπλοπολυβόλα αλλά και σε ηθικό. Τέλος ο εφοδιασμός σε πυρομαχικά ήταν προβληματικός για τους έλληνες για το λόγο ότι ήταν μακριά από τις βάσεις ανεφοδιασμού ,με συνέπεια να υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις πολεμικού και μη υλικού.

ΑΠΩΛΕΙΕΣ : Οι Έλληνες είχαν 3.677 νεκρούς (208 αξιωματικούς και 3.469 οπλίτες),18.869 τραυματίες (713 αξιωματικοί και 18.156 οπλίτες) και 354 αγνοούμενοι οπλίτες. Οι τούρκοι σύμφωνα με τις επίσημες πηγές είχαν 2.849 νεκρούς (145 αξιωματικούς και 2.704 οπλίτες), 10.153 τραυματίες (571 αξιωματικούς και 9.582 οπλίτες) και 5.070 (27 αξιωματικούς και 5.043 οπλίτες) αγνοούμενοι. Σύμφωνα όμως με το τηλεγράφημα του αρχηγού του τουρκικού Γ.Ε.Σ προς το διοικητή των μονάδων του Καυκάσου Κιαζίμ Καραμπεκίρ που στάλθηκε 30-8-1921 οι μέχρι τότε απώλειες ήταν 3.250 νεκροί (350 αξιωματικοί και 2.900 οπλίτες) και οι τραυματίες 13.800 (800 αξιωματικοί και 13.000 οπλίτες). Συνολικά οι έλληνες είχαν εκτός μάχης 22.900 άνδρες έναντι 18.072 ή 22.120 Τούρκων.

Πηγή NASIONAL GEOGRAPHIK  Ο Μεγάλος Ξεριζωμός 1922