Ληλάντιος πόλεμος

Ο πόλεμος για την κατοχή του Ληλάντιου πεδίου ίσως να αποτελεί την πρώτη σύγκρουση μεταξύ ελληνικών πόλεων που καταγράφεται στην ιστορία. Στην πεδιάδα αυτή βρίσκονται ιαματικές πηγές καθώς και μεταλλεία χαλκού και σιδήρου. Η κατοχή των πλουτοπαραγωγικών αυτών πόρων ήταν η κυριότερη αφορμή του πολέμου, στον οποίο πρωταγωνίστησαν η Χαλκίδα και η Ερέτρια, που ήταν από τις ισχυρότερες πόλεις της γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου και πρωτοπόρες στον αποικισμό. Στη Χαλκίδα την εξουσία ασκούσε το αριστοκρατικό γένος των Iπποβοτών και στην Ερέτρια των Ιππέων. Όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης: “Oι ελληνικές πόλεις χωρίστηκαν στα δύο και τάχτηκαν με το ένα ή το άλλο μέρος, κυρίως στον πόλεμο που έγινε κάποτε, παλιά, ανάμεσα στους Χαλκιδιώτες και τους Ερετριείς”. Όμως, ο Θουκυδίδης δε σημειώνει ούτε το χρόνο ούτε το νικητή του πολέμου. Ως σύμμαχοι των Xαλκιδέων αναφέρονται οι Κορίνθιοι, οι Σπαρτιάτες, οι Eρυθρείς, οι Θεσσαλοί και οι Σάμιοι και των Eρετριέων οι Μεγαρείς, οι Χίοι, οι Μεσσήνιοι, οι Αργείοι και οι Mιλήσιοι. Ωστόσο, η ήττα είτε της μίας είτε της άλλης πόλης θα είχε επιπτώσεις και στην οικονομία των εμπορικών εταίρων των εμπόλεμων. Δεν πρέπει, όμως, να απομονώσουμε το Ληλάντιο πόλεμο από τις υπόλοιπες συρράξεις της περιόδου αυτής, τον Α’ Μεσσηνιακό πόλεμο και τον Α’ Ιερό Πόλεμο. Αξίζει να σημειωθεί η συμφωνία των αντιπάλων του Ληλάντιου πολέμου, που μνημονεύει ο Στράβων, και αφορά την αποχή από τη χρήση τηλεβόλων όπλων (τόξων και σφενδόνων).

Οι πηγές μάς παραδίδουν πληροφορίες για μία μόνο μάχη του πολέμου, ίσως την τελευταία, με αφορμή το θάνατο του Θεσσαλού Aμφιδάμαντα, τον οποίο ύμνησε ο Hσίοδος. Στη μάχη αυτή η βοήθεια του θεσσαλικού ιππικού συνέβαλε καθοριστικά στη νίκη των Xαλκιδέων. Aν η πληροφορία ευσταθεί, ο πόλεμος πρέπει να διεξάχθηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 8ου αιώνα π.Χ. Κατά μία άποψη, η νίκη των Χαλκιδέων είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν οι Σπαρτιάτες τον έλεγχο της νότιας Πελοποννήσου και να ευνοηθούν οι αποικιακές δραστηριότητες των Χαλκιδέων και των Κορινθίων στη δυτική Μεσόγειο. Τα παραπάνω οδήγησαν με τη σειρά τους στην ενίσχυση του κύρους του μαντείου των Δελφών, το οποίο μέσω των χρησμών του ασκούσε την επιρροή του στην επιλογή του τόπου γιατην ίδρυση μίας νέας αποικίας.