Μικρασιατική εκστρατεία

Μικρασιατική εκστρατεία ονομάζεται η εκστρατεία των ελληνικών στρατευμάτων στο έδαφος της Μικράς Ασίας που κράτησε από το Μάιο του 1919 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1922 και κατέληξε σε ολοκληρωτική συντριβή των ελληνικών δυνάμεων και σε καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού. Η Μικρασιατική εκστρατεία συντελέστηκε σε μια περίοδο σημαντικών διεθνών εξελίξεων. Με τη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού (Μάιος 1919) παραχωρήθηκε στην Ελλάδα μεγάλο μέρος της Σμύρνης και άλλα τμήματα της Μ. Ασίας στην Ιταλία και στη Γαλλία. . Διαιρείται σε δύο περιόδους: η πρώτη τελειώνει στις 31 Οκτωβρίου 1920 και η δεύτερη αρχίζει στη συνέχεια.

Α΄ Περίοδος (μέχρι 31-10-1920).

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος, επωφελούμενος από τις τουρκικές διώξεις και τις σφαγές στην Πέργαμο και το Αϊδίνιο, απέσπασε εντολή των Συμμάχων για απόβαση στη Σμύρνη. Μετά την απόφαση αυτή ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, οι ελληνικές δυνάμεις συνάντησαν αντίσταση από τμήματα του τουρκικού στρατού αλλά κατέλαβε προάστια της Σμύρνης και περιοχές τη Μ. Ασίας γύρω από το Μαίανδρο ποταμό, την κοιλάδα του Κάστρου και την Πέργαμο.
Στις 21 Ιουνίου με το στόμα του ηγέτη τους Μουσταφά Κεμάλ, κάλεσαν τον τουρκικό λαό να ξεσηκωθεί κατά των “επιδρομέων”. Το Φεβρουάριο του 1920 εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη το ελληνικό Γενικό Επιτελείο υπό τον αντιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο. Η “Μεγάλη Εθνική Τουρκική Συνέλευση” (20 Απριλίου 1920) ανέθεσε την εκτελεστική εξουσία στον Κεμάλ, ο οποίος άρχισε να οργανώνει συστηματικότερα τον αγώνα για την ακεραιότητα της Τουρκίας. Στις οργανωμένες πλέον επιθέσεις των Τούρκων το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο έκανε έκκληση προς τους Συμμάχους για πλήρη ελευθερία δράσης και από τις 9 Ιουνίου ο ελληνικός στρατός επιτίθεται ακάθεκτος και καταλαμβάνει πολλές πόλεις. Η ελληνική επίθεση εκδηλώθηκε σε τρία αλλεπάλληλα κύματα. Η πρώτη επίθεση (9 – 12 Ιουνίου) οδήγησε στην κατάληψη των Μαλγάρων, του Κέλες της Φιλαδέλφειας και άλλων πόλεων ενώ η δεύτερη (16 – 19 Ιουνίου) στην κατάληψη του Μπαλούκεσερ και του Αδραμυτίου. Η τρίτη και σημαντικότερη επίθεση (24 Ιουνίου – 10 Αυγούστου) είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Προύσας.
Οι νικηφόρες αυτές προελάσεις αύξησαν το κύρος της Ελλάδας και παρείχαν τη δυνατότητα για την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών, που έγινε στις 10 Αυγούστου 1920. Η συνθήκη αυτή, που υπογράφτηκε ανάμεσα στις κυβερνήσεις των Συμμάχων και στην κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης, αναγνωριζόταν η Ανατολική Θράκη (σε απόσταση 30 χλμ. από την Κωνσταντινούπολη) ως ελληνικό έδαφος, παραχωρούνταν η Ίμβρος και η Τένεδος στην Ελλάδα, ενώ η περιοχή των κεντρικών παραλίων της Μικράς Ασίας (περιοχή Σμύρνης) παραχωρούνταν διοικητικά στο ελληνικό κράτος (με την προοπτική της ένωσής της με την Ελλάδα μετά από μια πενταετία). Μέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου 1920 ο ελληνικός στρατός κατείχε μέτωπο που άρχιζε από τις εκβολές του Σαγγάριου στον Εύξεινο και, μαζί με τις περιοχές Άδα Παζάρ, Ασκανίας λίμνης, Τίμπας, ανατολικά της Προύσας, Ουσάκ, Οτουράκ και τη γραμμή του ποταμού Μαίανδρου, έφτανε μέχρι την Ερυθραία.

Β΄ Περίοδος(από 1-10-1920 μέχρι τέλους).

Στην Τουρκία ο Κεμάλ, που δεν αναγνώρισε τη συνθήκη των Σεβρών, όρισε πρωτεύουσά του την ασήμαντη μέχρι τότε Άγκυρα και έθεσε σκοπό του να ξαναπάρει τις χώρες που με τη συνθήκη αυτή είχαν παραχωρηθεί στην Ελλάδα (Θράκη, Σμύρνη). Οι Σύμμαχοι τήρησαν εχθρική στάση προς τους Έλληνες, ενώ οι Γάλλοι και οι Ρώσοι έδωσαν άφθονα εφόδια στον Κεμάλ. Παρόλα αυτά όμως η ελληνική στρατιά επιτέθηκε κατά του ισχυρού εχθρικού μετώπου Δορύλαιου (Εσκή Σεχίρ) και Αφιόν Καραχισάρ και το διέσπασε. Στη συνέχεια, αφού πέρασε την Αλμυρή Έρημο, έφτασε στον ποταμό Σαγγάριο (Αύγουστος 1921). Στις μάχες αυτές η ανδρεία του Έλληνα υπήρξε απαράμιλλη. Σκληρές μάχες, λυσσώδεις επιθέσεις και αντεπιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα την κατάληψη των κύριων βάσεων της τουρκικής άμυνας Ταμπούρογλου, Καλέ Γκρότο, Γκιλντίζ Νταγ και Πολατλί. Ύστερα από τις υπεράνθρωπες και επικές αυτές προσπάθειες, ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε από έλλειψη εφεδρειών να συμπτυχθεί στη γραμμή Εσκή Σεχίρ – Αφιόν Καραχισάρ και να ενισχύσει τις κατακτήσεις με αμυντική οργάνωση. Ακολούθησε το διάστημα από τον Οκτώβριο του 1921 μέχρι τον Αύγουστο του 1922 χωρίς αξιόλογα στρατιωτικά γεγονότα, εκτός από ορισμένες τουρκικές επιθέσεις που αντιμετωπίστηκαν εύκολα. Ήδη από το Μάιο του 1922 τη διοίκηση είχε αναλάβει ο αντιστράτηγος Χατζηανέστης ο οποίος άρχισε να οργανώνει εκστρατεία για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και τη χρησιμοποίησή της ως μέσου πίεσης προς τον Κεμάλ. Η επιχείρηση όμως ματαιώθηκε με επέμβαση των Συμμάχων. Η ματαίωση της επιχείρησης αυτής σήμανε και την αρχή του τέλους. Τα ελληνικά στρατεύματα ήταν υποχρεωμένα να αμύνονται σε μια γραμμή μετώπου μήκους 713 χλμ. παρατάσσοντας μετωπική δύναμη 100.000 μόλις ανδρών, διαμοιρασμένων σε 3 τμήματα κρούσης (Γ΄ Σώμα στα βόρεια, Α΄ Σώμα στα νότια, Β΄ Σώμα ενδιάμεσα). Η τουρκική επίθεση εκδηλώθηκε στις 26 Αυγούστου 1922 στην περιοχή του Αφιόν Καραχισάρ.
Οι ελληνικές δυνάμεις (Α΄ Σώμα), μετά από ολιγόωρη άμυνα, κάμφθηκαν και αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν. Ταυτόχρονα οπισθοχώρησε και το Β΄ Σώμα, ενώ δυνάμεις του Γ΄ και του Β΄ Σώματος επιδίωξαν να συγκρατήσουν το μέτωπο ελέγχοντας τις προσβάσεις προς τη Σμύρνη. Οι δυνάμεις αυτές μετά από σκληρές μάχες διασπάστηκαν, και ένα τμήμα τους αναγκάστηκε να δώσει νέα μάχη με τους Τούρκους στο Αλή Βεράν, που κατέληξε σε συντριπτική ήττα. Είχε ήδη αρχίσει η ολοκληρωτική κατάρρευση του μετώπου. Στις ελληνικές δυνάμεις επικράτησε σύγχυση και πανικός και ολόκληρες ομάδες στρατού αγωνίζονταν να βρουν διέξοδο φυγής. Προσπάθειες ανασύνταξης των ελληνικών δυνάμεων (30 Αυγούστου) κατέληξαν σε αποτυχία. Στις 4 Σεπτεμβρίου ο αρχιστράτηγος Χατζηανέστης αντικαταστάθηκε από τον αντιστράτηγο Πολυμενάκο, ο οποίος έδωσε διαταγές για καθυστέρηση της τουρκικής προέλασης για να δοθεί η ευκαιρία να εκκενωθεί η Σμύρνη. Σχεδόν ταυτόχρονα δόθηκε και η εντολή ολοκληρωτικής εγκατάλειψης της Μικράς Ασίας από τον ελληνικό στρατό.
http://clubs.pathfinder.gr/patrides/304694