Η ναυμαχία στους Αιγος ποταμούς
405 π.Χ., 26ο έτος του πολέμου. Ένα χρόνο πριν, οι Αθηναίοι θριάμβευσαν στις Αργινούσες, στα ανοιχτά της Μυτιλήνης και καταναυμάχησαν έναν ισχυρό σπαρτιατικό στόλο, εξοπλισμένο με περσικά χρήματα. Δύο λάθη ακολούθησαν τη μεγάλη νίκη. Το γνωστότερο είναι η περίφημη δίκη των στρατηγών, εκείνων που κατηγορήθηκαν ότι άφησαν άταφα τα πτώματα των ναυαγών Αθηναίων. Οι πολιτικοί λόγοι πίσω από τη δίκη είναι ακόμη ανοιχτοί σε συζήτηση, αλλά με την καταδίκη σε θάνατο οκτώ εξ αυτών η Αθήνα έχασε ικανούς ηγέτες, ενώ τα πολιτικά πάθη οξύνθηκαν για μια ακόμη φορά. Το δεύτερο λάθος, αν και λιγότερο γνωστό, ήταν ίσως το πιο μοιραίο και ολέθριο που διέπραξε η Αθήνα σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Ύστερα από τόσα χρόνια συγκρούσεων, μετά από επικίνδυνες παλινωδίες, αμφιταλαντεύσεις, αλλά και την αλλαγή στο σκηνικό με τη μεταστροφή της πολιτικής της Περσίας προς ενεργέστερη υποστήριξη της Σπάρτης, φτάνει αιφνιδιαστικά από τη Λακωνία πρεσβεία με προτάσεις ειρήνης. Μεθυσμένοι από την επιτυχία τους, οι Αθηναίοι απορρίπτουν τους όρους και διώχνουν τους πρέσβεις.
Το 405 λοιπόν, ένας νέος σπαρτιατικός στόλος, εξοπλισμένος ξανά με περσικό χρυσάφι, οδηγούμενος αυτή τη φορά με τον ικανότερο ίσως ηγέτη που ανέδειξε ο πελ / κος πόλεμος, σπεύδει να χτυπήσει την αχίλλειο πτέρνα της Αθήνας. Οι εισαγωγές δημητριακών από τη Θράκη και τη Μαύρη Θάλασσα ήταν απολύτως απαραίτητες για τη συντήρηση του πληθυσμού που είχε στοιβαχθεί πίσω από τα Μακρά τείχη των Αθηνών. Ο Λύσσανδρος κυρίευσε τη Λάμψακο στον Ελλήσποντο πριν προφτάσει ο αθηναϊκός στόλος να τον εμποδίσει. Τα 180 αθηναϊκά πλοία, τα οποία καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους ματαίως κυνηγούσαν το Λύσανδρο σε όλο το Αιγαίο, καταφέρνοντας μόνο να γίνουν ρεζίλι (ακόμη και στην ίδια την Αττική αποβιβάστηκε ο Σπαρτιάτης ναύαρχος για να συνεννοηθεί με το βασιλιά Άγη), έφτιαξαν μια βάση απέναντι από τη Λάμψακο. Ο Λύσανδρος έσυρε τα πλοία του στην ξηρά και τηρούσε στάση αναμονής. Τί περίμενε η παμπόνηρη αλεπού;
Ο Κόνων δεν μπορούσε να είχε διαλέξει χειρότερη τοποθεσία για το στόλο του. Η θέση των Αιγός Ποταμών δεν ήταν φυσικό λιμάνι, ώστε να προστατεύονται τα πλοία από την κακοκαιρία, ενώ οι προμήθειες έπρεπε να μεταφέρονται από πέντε χιλιόμετρα μακριά, την ώρα που ο Λύσανδρος απολάμβανε τις ανέσεις της οχυρωμένης Λαμψάκου. Στην περιοχή έτυχε να βρίσκονται τα κτήματα του Αλκιβιάδη. Άλλη αλεπού αυτός, αμέσως είδε το λάθος των Αθηναίων στρατηγών και έσπευσε να τους προειδοποιήσει, μόνο για να αποπεμφθεί κακήν κακώς.
Κάθε μέρα παιζόταν το ίδιο έργο : ο αθηναϊκός στόλος έβγαινε για να αντιμετωπίσει το σπαρτιατικό, ο Λύσανδρος αποσυρόταν στο εσωτερικό του κόλπου, καθιστώντας ασύνετη μια αθηναϊκή επίθεση. Έτσι, κάθε φορά ο Κόνων γύριζε άπρακτος στους Αιγός Ποταμούς, τα πλοία σύρονταν στην ξηρά και οι ναύτες διασκορπίζονταν. Ο Λύσανδρος είδε την ευκαιρία που ανοιγόταν μπροστά στα μάτια του και την άρπαξε από τα μαλλιά…
Την πέμπτη μέρα, αφού έχει αποχωρήσει πάλι ο αθηναϊκός στόλος, ο Σπαρτιάτης ναύαρχος στέλνει κατασκόπους. Μόλις οι ναύτες του Κόνωνα έχουν διασκορπιστεί, άλλοι για συντήρηση, άλλοι για ξεκούραση, άλλοι για μεταφορά προμηθειών, οι κατάσκοποι δίνουν το σύνθημα με μια ασπίδα μου αντανακλούσε το φως του ήλιου στα μάτια ενός ευτυχέστατου Λυσάνδρου. Διακόσιες πελ / κες τριήρεις βρήκαν εντελώς απροετοίμαστο τον αθηναϊκό στόλο και τον αιχμαλώτισαν, πλην είκοσι πλοίων που πρόλαβαν να διαφύγουν του κλειού, υπό τη διοίκηση του Κόνωνα. Ο ναύαρχος είχε τη σύνεση να μην επιστρέψει στην Αθήνα ως ηττημένος και πιθανώς ως προδότης. Κατέφυγε στην Κύπρο και θα γυρίσει στην πόλη του την επόμενη δεκαετία ως θριαμβευτής, αλλά με περσικό στόλο και χρυσάφι.
Οι Αθηναίοι αιχμάλωτοι στάλθηκαν πίσω στην Αθήνα με το δεξί τους χέρι ακρωτηριασμένο, αλλά ο Λύσανδρος δεν επιτέθηκε αμέσως στην ανυπεράσπιστη πλέον πόλη. Περίμενε το φόβο και την απελπισία να κάνουν τη δουλειά τους και το φάσμα της πείνας να καταρρακώσει το φρόνημα των αντιπάλων του.
