Μέγας Αλέξανδρος
Μέγας Αλέξανδρος
Έζησε από το 356π.Χ έως το 323π.Χ. Βασιλιάς της Μακεδονίας, από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς της αρχαιότητας, γιος του Φιλίππου Β και της Ολυμπιάδας, κόρης του βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου Νεοπτόλεμου. Μετά τη δολοφονία του πατέρα του, ανέβηκε στο θρόνο ως Αλέξανδρος Γ. Ήταν προικισμένος με σπάνια σωματική αντοχή και δύναμη και ακόμα πιο σπάνιο πνεύμα. Αγαπούσε την ιστορία και την ποίηση. Ο Όμηρος ήταν ο αγαπημένος του ποιητής και στην Ιλιάδα βρήκε στο πρόσωπο που ονειρευόταν να μιμηθεί. Ο Φίλιππος φρόντισε πολύ για τη διαπαιδαγώγησή του Αλεξάνδρου και το 343 κάλεσε στην Πέλλα, τον Αριστοτέλη για να τον μορφώσει. Ο Αλέξανδρος διατήρησε πάντα ένα βαθύ σεβασμό για το δάσκαλό του, άσχετα με το πόσο τελικά κατόρθωσε να επιδράσει στη διαμόρφωσή του. Μελετούσε τους τραγικούς και ποτέ του, ακόμα και στην περίοδο των εκστρατειών του, δεν άφηνε τη μελέτη. Πριν γίνει βασιλιάς, σε ηλικία 16 ετών, όταν ο Φίλιππος τον είχε αφήσει επίτροπο του θρόνου, εξεστράτευσε ο ίδιος και κατέπνιξε την επανάσταση της φυλής των Μαίδων.
Οι συγκυρίες έφεραν τον Αλέξανδρο νωρίς στο θρόνο, και από τότε αρχίζει μια σειρά από γεγονότα που ανέδειξαν τις ικανότητες και την ευφυΐα του. Διακρίθηκε στη μάχη της Χαιρώνειας το 338π.Χ, όταν ο Φίλιππος του είχε αναθέσει την αρχηγία της αριστερής πτέρυγας του στρατού. Μετά την δολοφονία του πατέρα του, το 336π.Χ, ανέβηκε στο θρόνο, σε ηλικία 20 ετών. Η κατάσταση, που επικρατούσε στο εσωτερικό της χώρας δεν ήταν καθόλου εύκολη. Στο εξωτερικό είχε να αντιμετωπίσει την εξέγερση των Θρακών και των Τριβαλλών και τις κινήσεις των διάφορων ελληνικών πόλεων, που ήθελαν να αποκτήσουν την αυτονομία τους.
Φεύγει στη Θεσσαλία, όπου αναγνωρίζεται στρατηγός-αυτοκράτορας, συνεχίζει στη Βοιωτία όπου το συνέδριο των αμφικτιονιών του αναθέτει την ηγεμονία της Ελλάδας. Φτάνει στην Πελοπόννησο, όπου το 336 συγκαλεί στην Κόρινθο αντιπροσώπους όλων των ελληνικών πόλεων για να πάρουν αποφάσεις για την εκστρατεία εναντίον των Περσών. Ο Αλέξανδρος ανακηρύσσεται στρατηγός-αυτοκράτορας και όλες οι πόλεις εκτός από την Σπάρτη που δεν παραβρέθηκε, αποφάσισαν να δώσουν στρατό για την εκστρατεία.
Το 335 εκστρατεύει ενάντια στους Τριβάλλους, τους κατατροπώνει, τρομοκρατεί τους Γέτες και κυριεύει τους Ιλλυριούς. Έτσι η μακεδονική εξουσία εδραιώνεται και τα σύνορα εξασφαλίζονται. Την περίοδο αυτήν στην υπόλοιπη Ελλάδα κυκλοφορεί η φήμη ότι ο Αλέξανδρος πέθανε και αμέσως οι Θηβαίοι πολιορκούν τη μακεδονική φρουρά. Με αστραπιαία ταχύτητα ο Αλέξανδρος φτάνει στη Θήβα, την κυριεύει και καταστρέφει τα πάντα, εκτός από το σπίτι του Πίνδαρου. Τοποθετεί παντού μακεδονικές φρουρές και φεύγει στη Μακεδονία για να ετοιμάσει την εκστρατεία των Περσών.
Αφού ο Αλέξανδρος, έλυσε όλα τα εσωτερικά προβλήματα και εδραίωσε την κυριαρχία του μακεδονικού κράτους, αποφάσισε να ξεκινήσει την εκστρατεία στην Ασία, βάζοντας έτσι σε εφαρμογή τα σχέδια του Φιλίππου. Την άνοιξη του 334 αφήνει αντιβασιλιά τον Αντίπατρο και ξεκινάει επικεφαλής 40.000 πεζών και 5.000 ιππέων από την Πέλλα. Αφού πέρασε την Αμφίπολη, μέσα σε είκοσι μέρες φτάνει στη Σηστό, όπου συναντάει τον στόλο του και με αυτόν περνάει τον Ελλήσποντο. Φτάνοντας στην Τροία κάνει θυσία στην Αθηνά και στεφανώνει τον τάφο του Αχιλλέα. Έτσι φτάνει η στιγμή της σύγκρουσης ανάμεσα στους Έλληνες και τους Πέρσες, βασιλιάς των οποίων ήταν ο Δαρείος Γ΄ ο Κοδομανός, της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Αν και ο στρατός των Περσών είναι πολύ μεγάλος και το περσικό κράτος πολύ πλούσιο, όμως του λείπει η οργάνωση, η πειθαρχία και η ομοιογένεια.
Το Μάη του 334 γίνεται η πρώτη σύγκρουση στο Γρανικό ποταμό, όπου ο Αλέξανδρος, παρά τη γνώμη του Παρμενίωνα, επιτίθεται και νικάει τους Πέρσες. Από τα πρώτα λάφυρα στέλνει αφιέρωμα στην Αθηνά 300 πανοπλίες με την επιγραφή:<<Αλέξανδρος ο Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων από των βαρβάρων των την Ασία κατοικούντων >>. Τους Έλληνες μισθοφόρους των Περσών τους έστειλε αιχμαλώτους να δουλεύουν στη Μακεδονία. Μετά τη νίκη του αυτή, ανακηρύσσει αυτόνομες και ανεξάρτητες τις ελληνικές πόλεις και έτσι εξασφάλισε την εύνοια τους.
Μπαίνει στις Σάρδεις ως ελευθερωτής και θεμελιώνει ναό αφιερωμένο στον Ολύμπιο Δία στην Έφεσο, σχεδιάζοντας να κάνει παρόμοια έργα και σε άλλες πόλεις. Συγκεντρώνει τις δυνάμεις του στο Γόρδιο, στο Σαγγάριο ποταμό, όπου σύμφωνα με την παράδοση, κόβει με το σπαθί του το γόρδιο δεσμό. Εκεί περιμένει ενισχύσεις από τη Μακεδονία και μετά βαδίζει προς την Κιλικία, φτάνει στην Ταρσό και στρατοπεδεύει στη Μυρίανδρο. Ο Δαρείος ξεκινάει από τη Βαβυλώνα με πολλές δυνάμεις και συγκρούεται με τον Αλέξανδρο το 333 στην Ισσό. Οι Πέρσες δέχονται άλλη μια ήττα, ο Δαρείος φεύγει κυνηγημένος αφήνοντας την οικογένειά του αιχμάλωτη. Ο Αλέξανδρος φέρθηκε βασιλικά στην οικογένεια του Δαρείου, όπως αναφέρει ο Αρριανός στο έργο του:<<Αλεξάνδρου Ανάβασης>>.
Οι Έλληνες καταλαβαίνοντας ότι πρέπει να λύσουν το πρόβλημα του ανεφοδιασμού, θέλουν να απομονώσουν την Περσία από τη Μεσόγειο. Έτσι προχωρούν νότια προς τη Συρία και την Παλαιστίνη, με σκοπό να κατακτήσουν την Αίγυπτο. Ο Δαρείος προτείνει ειρήνη, αλλά ο Αλέξανδρος χωρίς να τη δεχτεί, μπαίνει στη Φοινίκη, κυριεύει την Τύρο μετά από πολιορκία επτά μηνών, τη Γάζα και όλη την περιοχή του Δέλτα.
Έτσι γίνεται κύριος της Αιγύπτου και το 331 ιδρύει την Αλεξάνδρεια. Ανακηρύσσεται νόμιμος Φαραώ και οι ιερείς του Άμμωνα τον ονομάζουν: <<Υιόν του Άμμωνος>>. Επιστρέφοντας στη Μέμφιδα οργανώνει διοικητικά την Αίγυπτο και επιστρέφει πάλι στο εσωτερικό του περσικού κράτους, όπου το Σεπτέμβρη του 331 συγκρούεται με το Δαρείο στα Γαυγάμηλα. Αφού τον συντρίβει, κυριεύει όλες τις πρωτεύουσες του περσικού κράτους, τη Βαβυλώνα, Σούσα, Περσέπολη και Εκβάτανα.Ο Δαρείος σκοτώνεται από το σατράπη της Βακτριανής Βήσσο, και το περσικό κράτος κυριολεκτικά διαλύεται. Ουσιαστικά πια ο πόλεμος Ελλήνων και Περσών έχει λήξει. Το 329, ο Αλέξανδρος περνάει τον Ινδικό Καύκασο, κυριεύει τις σατραπείες Βακτριανή και Σογδιανή, συλλαμβάνει το Βήσσο και τον παραδίνει στους Πέρσες να τον τιμωρήσουν για την προδοτική του στάση απέναντι στο Δαρείο. Κοντά στον ποταμό Ιαξάρτη, ιδρύει την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη και σε ένδειξη της ιδέας της συγχώνευσης Ελλάδας και Ασίας, παντρεύεται την κόρη του σατράπη της Βακτριανής, Ρωξάνη.
Μετά από όλες αυτές τις μεθυστικές νίκες, στη σκέψη του Αλεξάνδρου κυριαρχεί η ιδέα της παγκόσμιας αυτοκρατορίας. Αποφασίζει να προχωρήσει και να καταλάβει τις Ινδίες. Περνάει τον Ινδό ποταμό, συγκρούεται στον Υδάσπη με τον ηγεμόνα της Ινδικής Πώρο (326) και ιδρύει τη Νίκαια και τη Βουκεφάλα, προς τιμή του αλόγου του, που πέθανε εκεί. Αφού γίνεται κύριος της λεκάνης του Ινδού, προχωρεί προς τον ποταμό Ύφαση με σκοπό να βαδίσει στην κοιλάδα του Γάγγη. Ο στρατός του όμως κουρασμένος και εξαντλημένος από τις τεράστιες πορείες και τις συνεχείς μάχες, αρνιέται να τον ακολουθήσει. Ο Αλέξανδρος συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του στρατού του και αποφασίζει την επιστροφή. Προσφέρει θυσίες, χτίζει βωμούς και κάνει αγώνες. Ο Νέαρχος αναλαμβάνει τη διοίκηση του στόλου που δημιουργήθηκε εκεί, στον οποίο επιβιβάζονται ο Αλέξανδρος και ένα μέρος του στρατού. Το υπόλοιπο τμήμα βαδίζει παράλληλα στις όχθες του ποταμού.
Προχωρούν νότια και φτάνουν στα Πάταλα, όπου κατασκευάζουν λιμάνι. Ο Νέαρχος προχωρεί στα παράλια της Ινδικής και ο Αλέξανδρος κατά μήκος της ερήμου και το 324 φτάνει στα Σούσα, όπου συναντιέται με το Νέαρχο, τον Κρατερό και τον Ηφαιστίωνα. Εδώ παντρεύεται την κόρη του Δαρείου Γ΄, Στάτειρα και το 323 κάνει πρωτεύουσα του τεράστιου κράτους του τη Βαβυλώνα, όπου περιμένουν να τον υποδεχτούν, πρέσβεις από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Σχεδιάζει να κατακτήσει την Αραβία και να εξαπλώσει την κυριαρχία του στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου. Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν μπορεί πια να κάνει, γιατί στα 33 του μόλις χρόνια πεθαίνει.
Η προσωπικότητα και το έργο του Αλέξανδρου είναι γέννημα των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών της εποχής, που αρχίζει με τη βασιλεία του Φιλίππου Β΄. Το ίδιο και η εμφάνιση των Μακεδόνων στο προσκήνιο της ιστορίας, δεν είναι τυχαίο γεγονός. Ο αρχαίος κόσμος, η αρχαία δημοκρατία και οι μεγάλες πόλεις, αφού έπαιξαν τον ιστορικό τους ρόλο, έπεσαν σε παρακμή. Οι Μακεδόνες, λαός ζωντανός και δημιουργικός από τον 4ο π.Χ αιώνα, με τη μόνιμη εγκατάστασή τους στα βόρεια εδάφη, συνεχώς αποκτούν δύναμη. Η οικονομία τους αναπτύσσεται ομοιόμορφα, σε αντίθεση με την οικονομία των πρώην ισχυρών πόλεων, όπως της Αθήνας και της Σπάρτης, οι οποίες μετά τη μείωση της κυριαρχίας και του ελέγχου που ασκούσαν στις αποικίες τους, είχαν εξαντληθεί από τους μεταξύ τους πολέμους. Το μακεδονικό κράτος εξαπλώνει την κυριαρχία του και στερεώνει την οικονομική του ανάπτυξη υπό το καθεστώς του στρατιωτικού συγκεντρωτισμού, που ακολουθείται από μια ραγδαία ισχυροποίηση του στρατιωτικού μηχανισμού. Οι ανάγκες υπαγορεύουν την καθιέρωση νέων όπλων, όπως της μεγάλης ασπίδας, της λεγόμενης μακεδονικής σάρισας, τα βαριά πολιορκητικά μηχανήματα και τα μέσα μεταφοράς.
Παράλληλα με την ανανέωση του εξοπλισμού, αναπτύχθηκε και η νέα στρατηγική, που στάθηκε αληθινή επανάσταση στην πολεμική τέχνη. Στη στρατιωτική ευφυΐα του Αλεξάνδρου οφείλεται η περίφημη μακεδονική φάλαγγα, ένα συμπαγές τείχος στρατιωτών, που βάδιζε κατά μέτωπο του εχθρού και διασπούσε την ενότητά του. Το ιππικό τηρούσε τακτική επιθέσεων από τα πλάγια και έτσι δημιουργούνταν πανικός στο αντίπαλο στρατόπεδο.
Η εκστρατεία του Αλέξανδρου ήταν ζωτική ανάγκη για το μακεδονικό κράτος. Έπρεπε να κατακτηθούν νέα παραγωγικά εδάφη προς την μεριά της Ανατολής, αφού βέβαια στερεωθεί η κυριαρχία του στον ελληνικό χώρο. Η επεκτατική αυτή πολιτική του Αλεξάνδρου είχε ως κύριο σκοπό της την εξεύρεση νέων οικονομικών πόρων, έτσι που να ενισχυθεί στο έπακρο η οικονομία του μακεδονικού κράτους και να σταθεροποιηθεί η οικονομική και πολιτική του κυριαρχία. Η εκστρατεία έγινε την πιο ευνοϊκή στιγμή, όταν το περσικό κράτος βρισκόταν σε κατάσταση παρακμής και δύσκολων εσωτερικών προβλημάτων. Αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός λόγος, που μαζί με τη στρατηγική ευφυΐα του Αλεξάνδρου, στάθηκε η κύρια αιτία της γρήγορης κατάλυσης του περσικού κράτους.
Αλλά τα σχέδια του δεν σταματούν εδώ. Θέλοντας να κάνει πιο εύκολη τη στερέωση της κυριαρχίας του συμπεριφέρεται με πνεύμα ενοποίησης του ασιατικού και του ελληνικού κόσμου. Χτίζει βωμούς παντού και ναούς, εξαπλώνοντας έτσι κατά κάποιο τρόπο τη θρησκευτική κυριαρχία της Ελλάδας πάνω στην Ασία, παντρεύεται ο ίδιος κόρες σατραπών και βασιλιάδων και το ίδιο συμβουλεύει να κάνουν όλοι οι αξιωματικοί του. Παράλληλα, αρχίζει να εξερευνά τις διάφορες περιοχές, από τις οποίες περνάει. Το κράτος του Αλέξανδρου γίνεται κομμάτια μετά το θάνατό του, όπως ήταν φυσικό, εξαιτίας της διαμάχης που ξέσπασε ανάμεσα στους διαδόχους του και της οικονομικής και πολιτικής ανομοιογένειας, που επικρατούσε στην αχανή αυτοκρατορία του. Παρόλα αυτά όμως, η διείσδυση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στην Ανατολή είναι γεγονός αναμφισβήτητο.
http://gym-peir-mytil.les.sch.gr/M_ALEXANDROS.htm
