Μάχη του Πέτα
Η μάχη του Πέτα το 1822 ήταν μια από τις μεγαλύτερες ήττες που γνώρισαν οι επαναστατημένοι έλληνες κατά την διάρκεια της Επανάστασης. Η ευθύνη για την ήττα βαρύνει εξ ολοκλήρου τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο .
Με την είσοδο του Δράμαλη στην Πελοπόννησο ο Μαυροκορδάτος αποφασίζει να φύγει. Πέρνει μαζί του τα πρώτα τακτικά στρατιωτικά τμήματα της επανάστασης που είχε οργανώσει ο Δημήτριος Υψηλάντης και σε αυτά υπηρετούσαν πολλοί Φιλέλληνες και πάει στο Μεσολόγγι. Καταργεί την τοπική γερουσία και βάζει δικούς του ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά. Μα υπερφύαλος όπως ήταν δεν του έφτανε η πολιτική εξουσία που την έπαιζε στα δάχτυλα, αλλά σκέφτηκε ότι είναι καιρός να αποκτήσει και στρατιωτικές δάφνες. Έτσι ονοματίζει τον εαυτό του στρατηγό και με ένα στράτευμα 3000 ανδρών αποφασίζει να εκστρατεύσει στην Ήπειρο για να βοηθήσει του μπλοκαρισμένους Σουλιώτες. Στις αρχές Ιουνίου φτάνει στο Κομπότι και στήνουν το στρατόπεδο τους στον Πέτα. Στις 21 Ιουνίου προσπαθούν 1500 Έλληνες με αρχηγό τον Μάρκο Μπότσαρη να ενωθούν με τους Σουλιώτες αλλά ισχυρή τούρκικη δύναμη τους απωθεί πίσω στο στρατόπεδο του Πέτα. Όλοι οι εμπειροπόλεμοι αρχηγοί συμβουλεύουν τον Μαυροκορδάτο να τραβηχτούν οι Έλληνες σε πιο οχυρές θέσεις αλλά εκείνος δεν τους ακούει. Στις 3 Ιουλίου 1822 ο Κιουταχής βγαίνει από την Άρτα με 1000 άνδρες και χτυπάει το Κομπότι με σκοπό να δοκιμάσει τις δυνάμεις του ελληνικού στρατοπέδου. Εκεί βρίσκονται γύρω στους 150 αγωνιστές από το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό. Όταν είδαν τους πολυάριθμους εχθρούς να φτάνουν τραβήχτηκαν στη ράχη και κλείστηκαν σε μια εκκλησία και εκεί κράτησαν τις επιθέσεις του εχθρού μέχρι να έρθουν σε βοήθεια τους ο Γενναίος Κολοκοτρώνης και άλλοι οπλαρχηγοι. Ο Κιουταχής που αυτό το κίνημα του ήταν δοκιμαστικό, διέταξε το στρατό του να γυρίσει στην Άρτα. Όλοι οι ιστορικοί αναφέρουν ότι η πιο λογική αντίδραση των Ελλήνων θα ήταν να βρούν πιο ορεινά μέρη για να προτάξουν ισχυρή άμυνα.
Το ίδιο βράδυ ο Κιουταχής με τον Ισμαήλ Πλιάσα πασά ξεσηκώνουν όλο το τούρκικο ασκέρι από την Άρτα, συνολικά 8000 πεζούς και καβαλάρηδες. Με το ξημέρωμα βρέθηκαν στις προφυλακές του ελληνικού στρατοπέδου . Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι τακτικοί και οι φιλέλληνες. Όπως αναφέρουν οι ιστορικοί μας άδικα ο Γενναίος και ο Γώγος Μπακόλας τους συμβούλευσαν να φτιάξουν ταμπούρια. Εκείνοι με λίγοι έπαρση είναι η αλήθεια τους αποκρίθηκαν ότι ξέρουν να πολεμάνε και ότι για κάστρα έχουν τα στήθια τους.
Ο Κιουταχής εν τω μεταξύ έχει στείλει μια δύναμη 2000 τουρκαλβανών να πιάσει τις πλάτες των ελλήνων. Όταν αρχίζουν να χτυπούν πισώπλατα τους αγωνιστές με την ταυτόχρονη ολομέτωπη επίθεση του κύριου όγκου των τούρκων αρχίζει η καταστροφή. Οι τακτικοί και οι φιλέλληνες σε μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια σχηματίζουν τετράγωνο για να συγκρατήσουν την ορμή του εχθρού, αλλά άδικα καθώς ποδοπατιούνται από το τούρκικο ιππικό. Θα χάνονταν ολόκληρο το ελληνικό στρατόπεδο αν την τελευταία στιγμή ο Γώγος δεν έπιανε μια ισχυρή θέση σε ένα γκρεμό και δεν πισωγύριζε τους τούρκους. Από τους φιλέλληνες μόνο 25 γλύτωσαν που με γιουρούσι κατάφεραν να ανοίξουν δρόμο με τις λόγχες τους και να περάσουν. Για αυτή την καταστροφή σε κάποιον έπρεπε να ρίξει την ευθύνη ο Μαυροκορδάτος. Έτσι κατηγόρησε τον Γώγο για προδοσία, ότι τάχα επίτηδες άφησε τους τουρκαλβανούς να πιάσουν τις πλάτες των Ελλήνων. Πες πες, τον τρέλαναν τον γερο καπετάνιο που τόσα είχε προσφέρει στην Ελλάδα, τους παράτησε και πήγε στους Τούρκους. Κατάφεραν στο τέλος να τον κάνουν στ’αλήθεια προδότη. Αυτό ήταν το τέλος της εκστρατείας του εξοχότατου Πρίγκιπα Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου που στοίχησε στους επαναστημένους Έλληνες μια από τις μεγαλύτερες ήττες τους.
Αποτέλεσμα της ήττας αυτής ήταν να αποσυρθεί ο Μαυροκορδάτος με τα λείψανα του στρατού του στο Μεσολόγγι, του οποίου άρχισε τότε η πρώτη πολιορκία. η Δ Στερεά υποτάχτηκε σχεδόν ολόκληρη στους Τούρκους και οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και να καταφύγουν στα Επτάνησα.
πηγή http://www.artainfo.gr/nomosartas/artaistoria/imaxitoupeta/index.html
